Tuesday, February 16, 2010

Lighting basic သို႔ အလင္းရဲ ႔ အေျခခံ အပိုင္း ၂

Light sources ေတြမွာ point light source (မီးလံုး) , Linear light source (မီးေခ်ာင္း) , Area light source (ceiling plain light) လိုမ်ိဳးအေျခခံအားျဖင့္ရွိပါတယ္.. ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေတြ အသံုးျပဳေနတဲ့ ..ျမင္ေတြ႔ေနရတဲ့ light source ေတြရဲ ႔ သေဘာသဘာ၀ေလးေတြ ရဲ ႔ အေၾကာင္းေလးေတြ အေျခခံအားျဖင့္သိဖို႔လိုအပ္ပါမယ္။ ပထမဆံုးအေနနဲ႔ Incandescent Light လို႔ေခၚတဲ့ အမ်ိဳးအစားပါ ...ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ငယ္ငယ္ေလးထဲက အသံုးမ်ားတဲ့ ရုိးရုိးမီးသီးေတြပါ။
1.Traditional Light Bulbs
2.Halogen Light Bulbs
3.Incandescent light Bulbs with incorporated reflector

Traditional Light Bulbs ကေတာ့ ပံုမွန္မီးသီးေတြေပါ့ ..သူက သတၱဳစေလးကို အလံုပိတ ္ဖန္လံုးထဲမွာ gas ထည့္ျပီး electric နဲ႔ ဓာတ္ျပဳျပီး heat energy နဲ႔ light energy ထြက္လာျပီး အလင္းထြက္လာတာပါ။ကၽြန္ေတာ္တို႔ သိတဲ့ 40 watt ေတြဘာေတြက သူ႔ရဲ႔ စားသံုးတဲ့ ပမဏပါ။..သူ႔ရဲ ႔ အားနည္းခ်က္ကေတာ့ အပူမ်ားျပီး ထုတ္လြက္တဲ့အလင္းနည္းေတာ့
သက္တမ္းမၾကာဘူးေပါ့..ေစ်းေတာ့သက္သာ ပါတယ္ ...

Halogen Light Bulbs ကေတာ့ Traditional Light Bulbs နဲ႔ အလားတူျပီး ကြာတာက gas ကို Halogen ထည့္တဲ့ အတြက္ ပိုျပီးအလင္းထုတ္ႏိုင္ျပီး watt စားသံုးတာနည္းျပီး သက္တမ္းပိုၾကာပါတယ္...တစ္ခုပဲ မ်က္ႏွာျပင္ ကေတာ့ ပိုအပူမ်ားပါတယ္။..အၾကည္မီးသီးေတြေပါ့...

Incandescent light Bulbs with incorporated reflector ကေတာ့ light fixture ကို အလင္းျပန္တဲ့ အေရာင္ coating လုပ္ျပီး direction control လုပ္ထားတာပါ။အလင္းျပန္မ်က္ႏွာျပင္ပါေတာ့ စားသံုးမွဳနည္းနည္းနဲ႔ အလင္းမ်ားမ်ားရျပီး သက္တမ္းပိုၾကာတာပါပဲ.... ေအာက္မွာ ပံုေလးကိုလဲ နမူနာၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္...






ေနာက္ထပ္က Fluorescent Lamps ပါ...သူ႔ကိုေတာ့ ပံုမတင္ေတာ့ဘူးေနာ္ ...လူတိုင္းလိုလိုသိၾကမွာပါ။ သူကေတာ့ heat energy ေပၚအေျခခံတာမဟုတ္ပါဘူး ...tub ထဲကို mercury vapor ေတြထည့္ျပီး electric နဲ႔ ဓာတ္ျပဳျပီး ultraviolet light(... ultraviolet ဆိုတာ short-wave length ျဖစ္တဲ့အတြက္ မ်က္ေစ့နဲ႔မျမင္ႏိုင္ပါဘူး...) ထြက္လာျပီး.... phosphors(မီးစုန္း)သုတ္ထားတဲ့ မီးေခ်ာင္းရဲ ႔ မ်က္ႏွာျပင္ကိုျဖတ္ျပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြျမင္ႏိုင္တဲ့ အလင္းေတြထုတ္ေပးပါတယ္။
သူကေတာ့ incandescent light ေတြထက္ အလင္းပိုထုတ္ေပးႏိုင္ျပီး watt စားတာလဲနည္းပါတယ္။... သက္တမ္းလည္း ပိုၾကာပါတယ္။နာရီ ၉၀၀၀ နဲ႔ ၂၀၀၀၀ ၾကားေလာက္လို႔ အၾကမ္းဖ်င္းမွတ္ထားလို႔ရပါတယ္။

ဥပမာ ...F 48 T12 မီးေခ်ာင္းဆိုရင္ ၄၀ watt စားျပီး 3150 lumen အထိထုတ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။efficacy အေနနဲ႔ဆို 79 lumen/watt ေလာက္ရွိပါတယ္။ အဲ F ဆိုတာက Fluorescent 48 က 48 လက္မ အရွည္ ...T ဆိုတာကtube shape ..12 ဆိုတာက 12/8 လက္မ(မီးေခ်ာင္းရဲ ႔ diameter)ပါ။ ေနာက္ သူ႔ရဲ ႔ color က warm white ,cool white ,day light စသျဖင့္ မ်ားစြာရွိလို႔ design လုပ္ရာမွာ အဆင္ေျပသလို သတိမထားမိရင္လဲ color match မျဖစ္ပဲ အဆင္မေျပပါဘူး ...ေနာက္ သူ႔ကို ခဏခဏ ဖြင့္လိုက္ပိတ္လိုက္ မ်ားရင္ သက္တမ္းတိုတတ္တယ္ဆိုတာ သတိထားသင့္ပါတယ္။ ေနာက္ သူ႔ကို dimmer လုပ္လို႔မရပါဘူး ...ဘာလို႔လဲေတာ့ မေျပာေတာ့ဘူးေနာ္ ...အဲဒီကိစၥ detail သိခ်င္တယ္္ဆိုရင္ wiki မွာဖတ္ၾကည့္ပါေနာ္... ေနာက္ထပ္ေရးေပးမွာကေတာ့ compact Fluorescent Lamp ပါ။...

CFL လို႔ေခၚတဲ့ compact fluorescent lamp ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပတ္၀န္းက်င္မွာ အသံုးမ်ားလာတဲ့ အမ်ားအားျဖင့္ မီးေခ်ာင္းေကြးေလးေတြ (energy saving lamp) ေတြပါပဲ။ သူက fluorescent lamp type ပါပဲ..ဒါေပမယ့္ energy စားသံုးအားနဲ႔ အလင္းထုတ္တဲ့ lumen ပမာဏပိုမ်ားသလို သက္တမ္းအားျဖင့္ ပိုၾကာရွည္ခံပါတယ္..
သူ႔ကို အဓိကက incandescent light ေတြေနရာမွာ အစားထိုးဖို႔ပါပဲ...သူ႔ရဲ ႔ efficiency က 60 to 72 lumens per watt ရွိျပီး life time က ၆၀၀၀ က ေန ၁၅၀၀၀ hours ရွိပါတယ္။ သူက incandescent light ေတြထက္ေစ်းပိုမ်ားေပမယ့္ စားသံုးမွဳနည္းျပီး ..သက္တမ္းၾကာ ..အလင္းပိုေပးႏိုင္လို႔ ..မီတာခ သက္သာ ..အေရအတြက္ နည္းနည္းနဲ႔ အလင္းရ .. ခဏခဏ မလဲရေတာ့ ေရရွည္ အတြက္ မ်ားစြာ အဆင္ေျပပါတယ္...သူ႔ကို dimmer လုပ္ဖို႔ အဆင္မေျပပါဘူး..အဲလိုလုပ္ျခင္းအား ျဖင့္ သက္တမ္းတို ႏိုင္သလို စိတ္ၾကိဳက္လဲ ခ်ိန္လို႔
အဆင္မေျပပါဘူး..ကၽြန္ေတာ္ ကိုယ္တိုင္ မွားယြင္းစြာ အသံုးျပဳခဲ့ ဖူးပါတယ္..ဒါေၾကာင့္ designer တစ္ေယာက္ဟာ client ကို မွန္ကန္တဲ့ educate ေပးဖို႔လိုအပ္တဲ့ အထဲမွာ အခု light နဲ႔ပတ္သက္ျပီးေတာ့လဲ သတိခ်ပ္ဖြယ္ပါပဲ။ အဲ CFL dimmer lamp ေတြကိုလည္း ထုတ္ပါတယ္.. ေစ်းကလည္း ပိုမ်ားျပီး ...သူ႕ရဲ ႔ dimmer လုပ္ ႏိုင္တဲ့ ပမာဏက 20% နဲ႔ ၈၀ %ၾကားမွာ ရွိတယ္လို႔ ေလ့လာဖူးေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္လဲ မသံုးဖူးေသးပါဘူး... ေနာက္တစ္ခုက .. သူ႔ရဲ ႔ ရႏိုင္တဲ့ color ေတြက ေတာ့

'Warm white' or 'Soft white' ≤ 3000 K
'White' or 'Bright White' 3500 K
'Cool white' 4000 K
'Daylight' ≥ 5000 K

ေနာက္ အသံုးနည္းေပမယ့္ သိသင့္တဲ့ color ေတြနဲ႔ အသံုးျပဳတဲ့ေနရာေလးေတြက..

* Red, green, orange, blue, and pink, primarily for novelty purposes
* Blue for phototherapy( အလင္းကုထံုး)
* Yellow, for outdoor lighting, because it does not attract insects
* Black light (UV light) for special effects

ေနာက္သိသင့္တဲ့ အခ်က္ကေတာ့ safety ပါ..ဘယ္လို စြန္႔ပစ္သင့္တယ္ .စသျဖင့္ေပါ့
အဲဒီအပိုင္းကေတာ့ သပ္သပ္ျဖစ္သြားတဲ့ အတြက္ အၾကမ္းေလာက္ပဲေျပာပါ့မယ္..ကၽြမ္းသြားတဲ့အခါ..ေသေသခ်ာခ်ာ ပလတ္စတစ္နဲ႔ ပတ္ထားျပီး သိမ္းထားသင့္ပါတယ္..ဘာအတြက္လဲဆိုေတာ့ ကြဲသြားခဲ့ရင္ ထြက္လာမယ့္ mercury gas ေတြက ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ကေလးနဲ႔ ကေလးငယ္ေလး ေတြရဲ ႔ အာရုံေၾကာစနစ္ကိုထိခိုက္ေစႏိုင္လို႔ပါ။...
intro မွာ က်န္ေနတဲ့ light အမ်ိိဳးအစားေတြကေတာ့ HID လို႔ အတိုေကာက္ေခၚတဲ့ High Intensity Discharge အမ်ိဳးအစားေတြပါ..အၾကမ္းအားျဖင့္ ( mercury light ,metal halide , High pressure sodium) စတဲ့ lights ေတြပါပဲ...သူတို႔ေတြကေတာ့ အေစာပိုင္းက အဓိက အားျဖင့္ အေ၀းေျပးလမ္းမၾကီးေတြ... ေနာက္ side walk lighting ေတြ..ေနာက္ စက္ရုံအလုပ္ရုံၾကီးေတြမွာ သံုးဖို႔ ရည္ရြယ္ထုတ္ခဲ့ေပမယ့္ ဒီေန႔ခတ္မွာေတာ့ သူတို႔ရဲ႔ တိုးတက္လာတဲ့ light ျဖာထြက္မွဳပံုစံေတြ..ေနာက္ အလင္းထိျပီး အေရာင္ျပန္တဲ့အခါ object ေတြရဲ႔ color ေတြပိုျပီး attraction ရွိေစတာေတြ.. စသျဖင့္ေၾကာင့္ large commercial & publish interior /exterior space ေတြ မွာပါသံုးလာၾကပါတယ္..အဓိကကေတာ့ သက္တမ္းၾကာရွည္တယ္.. watt energy စားသံုးမွဳသက္သာျပီး.. output ပါ၀ါေတြ အမ်ားၾကီးေကာင္းလာတာပါပဲ.....အဲေမ့လို႔..ကားေရွ့မီးေတြမွာ လဲ သံုးတယ္ဗ်... အစဥ္လိုက္ဆိုရင္.. mercury light..ေနာက္သူထက္ ပိုျပီး ပါ၀ါစား...သက္သာ...output ေကာင္း..သက္တမ္းၾကာတာက.. metal halide..ေနာက္..High pressure sodium lamp ေတြပါပဲ...ဥပမာ...High pressure sodium lamp တစ္ခုဟာ..သက္တမ္း နာရီ 10000 ကေန 20000 အထိ.. ေနာက္ ၇၅ watt ကေန ၁၀၀၀ watt အထိ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရႏိုင္ျပီး.. သူ႔ရဲ႔ output u 1 watt ကို ၁၀၀ ေန ၁၃၀ lumens အထိရွိေတာ့ ရုိးရုိး မီးလံုး..မီးေခ်ာင္းေတြနဲ႔ ယွဥ္သာ ၾကည့္ေပေတာ့.. sodium light နဲ႔ metal halide ထြန္းထားတဲ့ပံုေလးေတြပါတြဲတင္လိုက္ပါတယ္.... Smiley ps...တစ္ျခားအမ်ိဳးကြဲေတြရွိႏိုင္ပါေသးတယ္...ျခံဳမိေအာင္ အက်ဥ္းေျပာသြားတာပါ...ဥပမာ LED လိုမ်ိဳးေပါ့...

No comments: